Η εορτή του Αγίου Μύρωνα στα Βελανίδια και η σχέση με τα Αντικύθηρα ~ ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ

17 Αυγούστου 2024

Η εορτή του Αγίου Μύρωνα στα Βελανίδια και η σχέση με τα Αντικύθηρα

Στο πανέμορφο και άγριο τοπίο του Κάβο Μαλιά, στον Ιερό Ναό του Αγίου Μύρωνα στα Βελανίδια τελέστηκε ο Όρθρος και η Πανηγυρική Θεία Λειτουργία επί της εορτής του Πολιούχου Αγίου των Αντικυθήρων.

Στην περιοχή του Κάβο Μαλέα που ονομάζεται Άγιος Μύρος, υπάρχει παλαιότατος βυζαντινός ναός του Αγίου Μύρωνος με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα.
Από τον αρχικό τοιχογραφικό διάκοσμο του Ναού σώζεται μόνο ένα τμήμα διαστάσεων 1,50 Χ 0.85μ. στο νότιο τοίχο του.

Αναλογίες με κρητικά έργα της εποχής αυτής υπάρχουν στον τρόπο διαγραφής των χαρακτηριστικών και στο πλάσιμο του προσώπου, που στα κρητικά μνημεία είναι περισσότερο νευρώδες. (Η κόμμωση του Αγίου θυμίζει αυτή των τοιχογραφιών του ζωγράφου Ιωάννη Παγωμένου της Δυτικής Κρήτης 1313-1347).

Η τοπική παράδοση ενισχύει την άποψη ότι το χωριό Βελανίδια σχετίζεται ευρύτερα με τη Δυτική Κρήτη αλλά και με τα Κύθηρα και Αντικύθηρα. Προς τούτο πρέπει να σημειωθούν τα εξής:

α) η εκ Κυθήρων Παναγία Μυρτιδιώτισσα αποτελεί την πολιούχο των Βελανιδίων και ο κεντρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στη χάρη της, ενώ

β) το όνομα Θεόδωρος σε ολόκληρη την περιοχή αυτή εορτάζεται στις 12 Μαΐου, ημέρα μνήμης του Οσίου Θεοδώρου των Κυθήρων. Αυτό δεν είναι τυχαίο καθώς εκ της βιογραφίας του Οσίου Θεοδώρου Κυθήρων γνωρίζουμε ότι ο Όσιος διέμεινε στη Μονεμβασία (κοντά δηλαδή στα Βελανίδια) «όπου έζη βίον ασκητικόν, διαιτώμενος εις κελλίον τι ναού τινός». Άρα η σχέση της περιοχής με τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα είναι άμεση και μαρτυρείται από αιώνων.

Εξάλλου μέχρι πρόσφατα και κυρίως κατά τον περασμένο αιώνα πολλοί Βελανιδιώτες αλιείς αναζητούσαν τα προς το ζην στη θάλασσα των Αντικυθήρων και είχαν φιλικές σχέσεις με τους κατοίκους του νησιού συνεχίζοντας την πολυετή σχέση των δύο περιοχών.

Γηραιοί κάτοικοι των Βελανιδίων διηγούνται ότι κάποτε η εορτή του Αγίου Μύρωνος της 17ης Αυγούστου ήταν η δεύτερη σε σημασία και αίγλη στην περιοχή μετά την πολιούχο τους Παναγία Μυρτιδιώτισσα και ακολουθούσε μεγάλο υπερτοπικό γλέντι την επαύριο της εορτής του Δεκαπενταυγούστου που πολλές φορές διαρκούσε 3 ημέρες.

Ακόμα και σήμερα ο Ναός αυτός πανηγυρίζει στις 17 Αυγούστου και αποτελεί ένα σημαντικό προσκύνημα της περιοχής που υπομνηματίζει τη σχέση των Βελανιδίων με τα Αντικύθηρα.

Το γεγονός ότι το εκκλησάκι είναι κτισμένο επί του ακρωτηρίου του Μαλέα με θέα προς το Μυρτώο Πέλαγος ενισχύει και την άποψη ότι πιθανόν κάποιοι που απέπλευσαν από τα Αντικύθηρα κατά τον 14ο αιώνα ή που έπλεαν προς αυτά, ίσως να κινδύνεψαν στην περιοχή αυτή (ο Κάβο Μαλέας φημίζεται για τις κακές του θάλασσες) και να έκαναν τάμα στον Άγιο τους Μύρωνα να χτίσουν ναό προς τιμήν του επί τη διασώσει τους.

Συνεπώς, με σχετική επιφύλαξη βέβαια, η τιμή του Αγίου Μύρωνος στα Αντικύθηρα μπορεί να ανάγεται ήδη στην παλαιολόγεια περίοδο.

Ίσως αν κάποια στιγμή αφαιρεθούν από το ναό αυτό οι νεότεροι σοβάδες, να αποκαλυφθούν περισσότερα στοιχεία για την ιστορία του και ίσως κάποια σαφέστερη επιγραφή που θα μας επιτρέψει μια βεβαιότερη χρονολόγηση του μνημείου.

Με πληροφορίες από το βιβλίο του Ευστρατίου Α. Χαρχαλάκη "Ρόδον Μυρίπνοον"

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς την άδεια του συγγραφέα.

Υ.Γ. Είχα την χαρά να επικοινωνήσω πριν λίγα χρόνια με τον κ. Χαρχαλάκη και να του στείλω φωτογραφικό υλικό από το εκκλησάκι του Αγίου Μύρωνα στα Βελανίδια.