Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή

Με την χάρη του Θεού εισερχόμαστε στην περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Το νόημα της περιόδου αυτής, έχει σχέση με τον αγώνα και την προετοιμασία, που πρέπει να κάνουμε για να μπορέσουμε, όσο το δυνατόν, ποιο «καθαροί» να συμμετάσχουμε στην Ανάσταση του Κυρίου μας. Η νηστεία που έχει καθιερωθεί την περίοδο αυτή, δεν έχει σκοπό να μας στερήσει το φαγητό για λόγους τιμωρίας, αλλά λειτουργεί όπως το φάρμακο, που με τις θεραπευτικές του ιδιότητες μας απαλλάσσει από την ασθένεια και τους πόνους.

   Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε το νόημα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής αλλά και τα ευεργετικά οφέλη της νηστείας σας παραθέτω αποσπάσματα από ομιλίες, δύο Μεγάλων και Θεοφόρων Πατέρων της Αγίας μας Εκκλησίας, του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και του Μεγάλου Βασιλείου που έχουν ως εξής:

Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου:          

Στην είσοδο της αγίας Τεσσαρακοστής

   Θέλω να σας αναγγείλω ότι ήλθε η αγία Τεσσαρακοστή, που είναι το φάρμακο των ψυχών μας. Διότι ο Κύριός μας, σαν Πατέρας φιλόστοργος θέλει να απαλλαγούμε από τις αμαρτίες, που κάναμε επί τόσον καιρό. Κανόνισε μάλιστα ως μέσο θεραπείας και τη νηστεία.

Κανείς λοιπόν ας μη γίνεται κατσούφης, κανείς ας μη σκυθρωπάζει, αλλά ας σκιρτά και ας χαίρεται και ας δοξάζει το Θεό, ο οποίος φροντίζει για τις ψυχές μας. Αυτός μας καθόρισε την άριστη οδό της νηστείας, που με πολλή χαρά πρέπει ο καθένας μας να την υποδεχθεί.


   Οι ειδωλολάτρες νομίζουν για γιορτές και πανηγύρεις τη μέθη και όλη την άλλη ακολασία και τις ελεεινότητες και ασχήμιες, που ακολουθούν. Η Εκκλησία του Θεού όμως θεωρεί ως γιορτή και πανηγύρι τη νηστεία και την απάρνηση της κοιλιοδουλείας και όλες τις αρετές, που προέρχονται από αυτήν.
  Διότι η Εκκλησία είναι θεραπευτήριο πνευματικό. Γι’ αυτό πρέπει εκείνοι που έρχονται στην Εκκλησία να παίρνουν τα κατάλληλα φάρμακα και να τα τοποθετούν στα τραύματα της ψυχής τους και έτσι να επιστρέφουν στο σπίτι τους.
   Η ακρόαση του θείου λόγου από μόνη της δεν ωφελεί, αν δεν έχεις να παρουσιάσεις ανάλογα έργα αρετής. «Οὐχ οἱ ἀκροαταί τοῦ νόμου δίκαιοι παρά τῷ Θεῷ, ἀλλ’ οἱ ποιηταί τοῦ νόμου δικαιωθήσονται» (Ρωμ. β΄ 13), λέει ο μακάριος Παύλος. Και ο Χριστός διδάσκοντας το λαό έλεγε: «Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι, Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ’ ὁ ποιῶν τό θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. ζ΄ 21).
   Το γνωρίζουμε, αγαπητοί, ότι, εάν περιοριζόμαστε μόνο να ακούμε το λόγο του Θεού, χωρίς να επακολουθεί η έμπρακτη εφαρμογή, δεν έχουμε να ωφεληθούμε τίποτε. Ας μη γινόμαστε λοιπόν μόνο ακροατές, αλλά και ας εφαρμόζουμε τις θείες εντολές. Γιατί όταν τα έργα συνοδεύουν τους λόγους, τότε θα έχουμε πολλή παρρησία. Με πολύ ενδιαφέρον λοιπόν και με πολλή προσοχή ακούστε όσα θα πω περί της νηστείας.
   Όπως η πολυφαγία προξενεί αναρίθμητα κακά στο ανθρώπινο γένος, έτσι και η νηστεία και η απαλλαγή από την κοιλιοδουλεία υπήρξε πάντοτε αιτία ανέκφραστων αγαθών σε μας. Όταν στην αρχή έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο, γνώριζε ότι αυτό ακριβώς το φάρμακο της νηστείας ήταν χρήσιμο για τη σωτηρία της ψυχής του. Γι’ αυτό αμέσως και εκ των προτέρων αυτή την εντολή έδωσε στον πρωτόπλαστο: «Από τους καρπούς όλων των δέντρων που βρίσκονται στον Παράδεισο έχετε την άδεια να τρώτε. Από τους καρπούς όμως του δέντρου «του γινώσκειν καλόν και πονηρόν» δε σας επιτρέπω να φάτε» (Γενεσ. β΄ 16).
  Αυτό που είπε τότε στον πρωτόπλαστο, δηλαδή «φάε αυτό και εκείνο μη το φας», ήταν εικόνα της νηστείας. Ενώ όμως έπρεπε να τηρήσει την εντολή, δεν την τήρησε, νικήθηκε από τη λαιμαργία και με την παρακοή καταδικάσθηκε να πεθάνει.
   Είδες, αγαπητέ, με ποιον τρόπο εισήλθε ο θάνατος στο ανθρώπινο γένος με τη λαιμαργία; Είδες τη βλάβη, η οποία προήλθε από αυτήν; Πρόσεξε τώρα να δεις και την ωφέλεια από τη νηστεία. Νήστευσαν οι Νινευίτες, στέρησαν την τροφή ακόμη και από τα ζώα τους και μετανόησαν, άφησαν τα αμαρτωλά τους έργα, και έτσι παρακίνησαν τον Κύριο να τους δείξει τη φιλανθρωπία Του και να ανακαλέσει την απόφαση που είχε λάβει για να καταστρέψει την πόλη τους.
   Κατανοώντας, λοιπόν, όλα αυτά, αγαπητοί, και έχοντας μεγάλο ενδιαφέρον για τη σωτηρία μας, ας καταφρονήσουμε τις ανωφελείς και επιβλαβείς απολαύσεις. Ας αγαπήσουμε τη νηστεία και όλη γενικά τη χριστιανική συμπεριφορά. Ας παρουσιάσουμε μεγάλη μεταβολή στο βίο μας και κάθε μέρα ας φροντίζουμε δραστήρια να πράττουμε καλά έργα.
   Έτσι, αφού εμπορευθούμε καθ’ όλη την περίοδο της αγίας Τεσσαρακοστής το πνευματικό εμπόριο των αρετών, θα συγκεντρώσουμε πολύ πλούτο αρετής. Θα αξιωθούμε με αυτόν τον τρόπο να φτάσουμε και στη μεγάλη ημέρα του αγίου Πάσχα και με παρρησία να προσέλθουμε στη φρικτή και πνευματική τράπεζα. Θα μετάσχουμε στα ανέκφραστα εκείνα και αθάνατα αγαθά με καθαρή συνείδηση και θα γεμίσουμε με τη χάρη που αυτά δίνουν.

 Μεγάλου Βασιλείου:

Η αξία της νηστείας

 «Η νηστεία έχει ηλικία ίση με την ανθρωπότητα, διότι νομοθετήθηκε στον Παράδεισο. Από τον καρπόν του δένδρου... δεν θα φάγετε, είπε ο Θεός στους πρωτοπλάστους. Και επειδή δεν τηρήθηκε η νηστεία αυτή, εκδιωχθήκαμε από τον Παράδεισο... Ο Μωυσής μετά από νηστεία έλαβε τις πλάκες του Νόμου στο Σινά. Ο Ησαύ για λίγο φαγητό επώλησε τα πρωτοτόκια στον Ιακώβ. Η νηστεία έκανε ακατανίκητο τον Σαμψών. Η νηστεία γεννά Προφήτες, κάμνει ισχυρότερους τους ισχυρούς, κάμνει σοφούς τους νομοθέτες. Η νηστεία αγιάζει τον αφιερωμένο στον Θεό και καθιστά τον Ιερέα ικανό να προσφέρει θυσίαν. Η νηστεία έσβησε τη δύναμη του πυρός, έφραξε στόματα λεόντων, αναβιβάζει την προσευχή στον ουρανό. Η νηστεία είναι πρόοδος των οίκων, μητέρα της υγείας, παιδαγωγός των νέων, στολισμός των πρεσβυτέρων... Του νηστεύοντος οι οφθαλμοί είναι ήρεμοι, το βάδισμα σεμνό, το πρόσωπο σοβαρό, οι λόγοι του μετρημένοι, η καρδία του καθαρά... Αν θέλεις να κάνεις ισχυρό το πνεύμα σου, χαλιναγώγησε με νηστεία την σάρκα σου... Μην νομίσεις ότι η νηστεία περιορίζεται στις τροφές. Πραγματική νηστεία είναι η νηστεία των πέντε αισθήσεων. Τι το όφελος να νηστεύεις από τροφές και να ευρίσκεσαι σε φιλονικίες ή διαμάχες με τους δικούς σου, να κατατρώγεις τον αδελφό σου με την γλώσσα σου, να βλέπεις άσεμνα θεάματα, να ακούεις μουσική ή πράγματα που σε βλάπτουν και να μεθά η ψυχή σου όχι με οίνο, αλλά με θυμό!...».

    Αγαπητοί μου, με πίστη και αγάπη στον Θεό, αλλά και με τις διδαχές των Αγίων Πατέρων θα πρέπει να οπλίζουμε την ψυχή μας, για να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τις επιθέσεις του διαβόλου, που σκοπός του δεν είναι μόνο να μας βγάλει εκτός πορείας αλλά και στο να απολέσουμε την ίδια μας την ψυχή. Πολλές φορές όταν πρόκειται για θέματα ψυχικής υγείας (με την πνευματική έννοια), προτάσσουμε διάφορες δικαιολογίες για να αποφύγουμε κάθε ενασχόληση με αυτήν, αλλά όταν πρόκειται για την τέρψη του σώματος και για την απώλεια της ψυχής, όχι μόνο το αποφεύγουμε αλλά επιδιώκουμε μετά μανίας για να το καταφέρουμε. Δυστυχώς αυτά μας παρουσιάζουν ως φυσιολογικά και αναγκαία, για την απόλαυση θυσιάζουμε τα πάντα, χρόνο, κόπο, υγεία, χρήμα και πολλά άλλα, για την ψυχή μας δεν αφιερώνουμε ούτε το περίσσευμα όλων των παραπάνω.

   Για να μπορέσουμε να κατακτήσουμε την σωτηρία της ψυχής μας θέλει αγώνα, κόπο, απαιτεί υπομονή, επιμονή και προπάντων πίστη στον Θεό. Με τις καλύτερες ευχές και προσευχές για την Μεγάλη Τεσσαρακοστή και την Ανάσταση του Κυρίου μας, ας κάνουμε κάτι το διαφορετικό φέτος και αυτό να είναι η προετοιμασία και ο καθαρισμός της ψυχής μας.

Καλή και ευλογημένη Τεσσαρακοστή.          

 Του Πατήρ Μιχαήλ Χαραμή